Quốc hội thảo luận dự án Luật Thanh tra (sửa đổi): Tinh gọn hệ thống, thống nhất hoạt động thanh tra

Sáng 8/5, trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi). Dự thảo Luật được đánh giá là bước cải cách mạnh mẽ nhằm xây dựng hệ thống cơ quan thanh tra tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả hơn.

Tại phiên họp, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong đã trình bày Tờ trình dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), khẳng định việc sửa đổi là hoàn toàn cần thiết nhằm thể chế hóa các kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tổ chức lại hệ thống thanh tra theo hướng tập trung, thống nhất từ Trung ương đến địa phương.

Xóa bỏ hàng loạt cơ quan thanh tra cấp bộ, sở, huyện

Một điểm nổi bật trong dự thảo Luật là việc lược bỏ toàn bộ quy định liên quan đến Thanh tra Bộ, Thanh tra Tổng cục, Thanh tra Cục thuộc Bộ, Thanh tra Sở và Thanh tra Huyện. Đồng thời, cũng không còn tổ chức các cơ quan thanh tra chuyên ngành tại bộ, sở và các đơn vị tương đương. Chức năng này sẽ được chuyển sang hình thức kiểm tra chuyên ngành.

Theo đó, hệ thống cơ quan thanh tra mới được quy định tại Điều 7 của dự thảo Luật, bao gồm: Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương; Thanh tra trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Thanh tra Cơ yếu; và các cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Thống nhất hoạt động thanh tra – không phân biệt hành chính và chuyên ngành

Một nội dung quan trọng khác là việc sửa đổi khái niệm “thanh tra”. Dự thảo Luật quy định: “Thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý của cơ quan thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định.”

Điểm mới trong dự thảo là thống nhất khái niệm và quy trình thanh tra, không còn phân biệt giữa thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành như trước đây. Mọi hoạt động thanh tra sẽ được thực hiện theo một trình tự, thủ tục chung, nhằm đơn giản hóa pháp lý và tránh chồng chéo trong thực hiện.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp: Tán thành nhưng cần lưu ý tính khả thi

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban tán thành với việc sửa đổi toàn diện Luật Thanh tra và thống nhất mô hình tổ chức cũng như hoạt động thanh tra.

Tuy nhiên, một số ý kiến bày tỏ băn khoăn về tính khả thi trong việc áp dụng cùng một trình tự, thủ tục cho cả hai loại hình thanh tra vốn có tính chất khác nhau. Ủy ban đề nghị Chính phủ và Thanh tra Chính phủ cần có hướng dẫn kịp thời để tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện sau này.

Bên cạnh đó, Ủy ban cũng kiến nghị rà soát kỹ quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Chính phủ và chức năng, vị trí của Thanh tra tỉnh để đảm bảo đồng bộ với mô hình tổ chức mới.

Lo ngại chồng chéo trong thanh tra – kiểm tra – giám sát

Một vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm là nguy cơ chồng chéo giữa thanh tra và kiểm tra chuyên ngành, cũng như trùng lặp với hoạt động giám sát của các cơ quan dân cử. Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị bổ sung các quy định cụ thể để giải quyết tình trạng này, nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động giám sát, thanh tra và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các tổ chức, cá nhân là đối tượng được thanh tra, kiểm tra.

Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) là bước đi quan trọng trong công cuộc cải cách tổ chức bộ máy hành chính, phù hợp với tinh thần đổi mới, tinh gọn, hiệu quả. Các nội dung góp ý sẽ tiếp tục được tiếp thu, hoàn thiện để trình Quốc hội xem xét, thông qua trong kỳ họp tới.

Lê Linh